Στην κουβέντα πότε πότε, ακούω κάποιον να λέει "μπορεί και να κάνω λάθος". Η αξία αυτής της πρότασης βρίσκεται ακριβώς στο ότι από τη μια, προφυλάσσει αυτόν που την εκφέρει από την υπερβολική έκθεση στην ακτινοβολία των αντικρουόμενων απόψεων και από την άλλη, παραδέχεται κάτι εντελώς αληθινό: την πιθανότητα λάθους.
Εξάλλου, η συνειδητοποίση της διάπραξης ενός σφάλματος δεν είναι κάτι που εμφανίζεται ταυτόχρονα με τη διάπραξή του. Με άλλα λόγια, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι μια πράξη ή παράλειψή του μπορεί να αποβεί λανθασμένη, εφόσον είναι ανέφικτη η εκ των προτέρων γνώση περί της λανθασμένης φύσης της εκάστοτε πράξης ή παράλειψης. Τις περισσότερες φορές μάλιστα, ακόμη κι αν γνωρίζουμε ότι αυτό που πάμε να κάνουμε είναι λάθος - και λέω γνωρίζουμε μόνο και μόνο επειδή επαναλαμβάνουμε το λάθος που οι ίδιοι αναγνωρίσαμε ως τέτοιο στο παρελθόν - είναι αδύνατον να ελέγξουμε τον εαυτό μας, να επιδείξουμε αυτοσυγκράτηση ή σωφρωσύνη, πριν την πραγματοποίηση του λάθους, καθότι σύσσωμες οι ψυχοσυναισθηματικές δυνάμεις που μας ωθούν στο σφάλμα αποδεικνύονται τόσο ισχυρές, ώστε καταντά μάταιο να προσπαθούμε να ανακόψουμε αυτό που έχει ήδη αρχίσει... Το σώμα υπακούει, η καρδιά υπακούει, το μυαλό υπακούει.
Κι έπειτα, ποτέ δεν μπορεί να είναι κανείς βέβαιος για το ότι έχει διαπράξει ένα σφάλμα. Ο χαρακτηρισμός μιας ενέργειας ως λανθασμένης δεν αποτελεί μια αξιωματική πρόταση, το περιεχόμενο της οποίας είναι ανεπίδεκτο αναθεώρησης ή επαναπροσδιορισμού. Αντιθέτως, υπακούει στην εκλογικευμένη απόπειρα περιορισμού των δυσμενών επιπτώσεων που μπορεί να συναπάγεται για τους τρίτους το λάθος. Διότι, κακά τα ψέματα, κανείς δεν μαθαίνει από τα λάθη του.
Δεν ξέρω, ίσως και να κάνω λάθος.
Εξάλλου, η συνειδητοποίση της διάπραξης ενός σφάλματος δεν είναι κάτι που εμφανίζεται ταυτόχρονα με τη διάπραξή του. Με άλλα λόγια, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι μια πράξη ή παράλειψή του μπορεί να αποβεί λανθασμένη, εφόσον είναι ανέφικτη η εκ των προτέρων γνώση περί της λανθασμένης φύσης της εκάστοτε πράξης ή παράλειψης. Τις περισσότερες φορές μάλιστα, ακόμη κι αν γνωρίζουμε ότι αυτό που πάμε να κάνουμε είναι λάθος - και λέω γνωρίζουμε μόνο και μόνο επειδή επαναλαμβάνουμε το λάθος που οι ίδιοι αναγνωρίσαμε ως τέτοιο στο παρελθόν - είναι αδύνατον να ελέγξουμε τον εαυτό μας, να επιδείξουμε αυτοσυγκράτηση ή σωφρωσύνη, πριν την πραγματοποίηση του λάθους, καθότι σύσσωμες οι ψυχοσυναισθηματικές δυνάμεις που μας ωθούν στο σφάλμα αποδεικνύονται τόσο ισχυρές, ώστε καταντά μάταιο να προσπαθούμε να ανακόψουμε αυτό που έχει ήδη αρχίσει... Το σώμα υπακούει, η καρδιά υπακούει, το μυαλό υπακούει.
Κι έπειτα, ποτέ δεν μπορεί να είναι κανείς βέβαιος για το ότι έχει διαπράξει ένα σφάλμα. Ο χαρακτηρισμός μιας ενέργειας ως λανθασμένης δεν αποτελεί μια αξιωματική πρόταση, το περιεχόμενο της οποίας είναι ανεπίδεκτο αναθεώρησης ή επαναπροσδιορισμού. Αντιθέτως, υπακούει στην εκλογικευμένη απόπειρα περιορισμού των δυσμενών επιπτώσεων που μπορεί να συναπάγεται για τους τρίτους το λάθος. Διότι, κακά τα ψέματα, κανείς δεν μαθαίνει από τα λάθη του.
Δεν ξέρω, ίσως και να κάνω λάθος.
No comments:
Post a Comment